تبیین پارامتر¬های مورد نیاز برای مدل¬سازی شدت انتقال ویروس اچ¬آی¬وی در کشور در گروه¬های در معرض خطر

چکیده

مقدمه: کنترل اچ­آی­وی، برنامه­ریزی بر­مبنای گروه­های پرخطر را می­طلبد. به دلیل نقایص اطلاعاتی، برآورد­های مستقیم شدت آلودگی و سرعت سرایت اچ­آی­وی در دنیا و ایران مقدور نیست. بهترین راه، روش­های مد­لسازی است. یکی از برنامه­های توصیه­شده UNAIDS/WHO برای مد­لسازی اچ­آی­وی، MOT (mode of transmission) می­باشد که می­تواند بر اساس توزیع فعلی عفونت و الگوی خطر در زیر­گروه­ها، تعداد مورد انتظار عفونت اچ­آی­وی درآینده را مدل­سازی نماید. (http://data.unaids.org/pub/Manual/2007/20090407_ModeOfTransmission_manual2007 _en.pdf). برنامه MOT برای انجام مد­لسازی به چندین پارامتر(جمعیت، رفتار­های پر­خطر و شیوع اچ آی وی در زیر­گروه­ها) نیازدارد و لازم است به کمک مرور سیستماتیک، اطلاعات هر­کدام ازاین پارامتر­ها را برآورد نمود.

مواد و روش­ها: برای کسب اطلاعات در­مورد پارامتر­های مورد نیازMOT، به مرور ساختارمند پایگاه­های اطلاعاتی مهم (Pubmed, IranMedex, EmroMedix and SID)پرداخته و همچنین گزارشات وزارت بهداشت و دیگر سازمان­ها جمع­آوری شد. درنهایت، با افراد کلیدی در بخش­های مختلف که با زیر­گروه­ها در تماس بودند، ارتیاط برقرار شد تا حداکثر اطلاعات کسب گردد.

یافته­ها: در­آینده نزدیک مهم­ترین گروه­های پرخطر مورد­توجه در برنامه، زنان تن­فروش و مشتریان آن­ها، مصرف­کنندگان تزریقی مواد، و مردان دارای تماس جنسی با سایر مردان، می­باشند. مهم­ترین پارامتر­های مورد­نیاز برای همه این گروه­ها، اندازه جمعیت بوده که در مستندات موجود فقط تخمینی از جمعیت مصرف­کنندگان تزریقی به­دست­آمد (در حدود 250000-200000). البته دقت و شیوه برآورد علمی این عدد روشن نیست. در­مورد رفتار­های پرخطر مصرف­کنندگان تزریقی مانند میزان تزریقات مشترک و غیر­ایمن(در حدود 30%) و رفتار­های جنسی (روابط جنسی خارج از ازدواج در حدود 38%) اطلاعات تا­حدی قابل قبول وجود دارد ولی اطلاعات سایر گروه­های پرخطر بخصوص در­مورد مردان دارای تماس جنسی با سایر مردان، محدود و تقریباً در­حد صفر می­باشد.

نتیجه­گیری: برنامه MOT اطلاعات کاربردی فراوانی را برای سیاستگزاران فراهم می­نماید. البته دقت این یافته­ها بستگی به میزان دسترسی و دقت مقادیر پارامتر­های مورد نیاز این برنامه دارد. در­حال حاضر مستندات جامع برای کسب چنین اطلاعاتی وجود ندارد، انجام مطالعاتی برای دست­یافتن به این پارامتر­ها ضروری به نظر می­رسد.