تأثیرعوامل محیطی و فردی بر بار اقتصادی مستقیم تحمیل شده بر بیماران دیابتی نوع دو در ایران: کاربردی از مدل رگرسیون چندسطحی تعمیم یافته

چکیده

مقدمه: دیابت شیرین پرهزینه­ترین بیماری دنیا شناخته می­شود. بخشی ازهزینه­های این بیماری مانند درصدی از هزینه­های خرید دارو و خدمات درمانی بیمارستانی توسط یارانه دولتی پرداخت می­شود، اما بخش اعظم آن توسط خود بیمار و از درآمد وی هزینه می­گردد. از طرفی پیش­بینی می­شود هر چقدر محل سکونت بیمار از نظر امکانات و خدمات محروم­تر باشد، میزان کسر و جذب درآمد ماهیانه وی به­دلیل مشکلات مربوط به بیماری بیش­تر خواهد بود و در نتیجه بار اقتصادی بیش­تری برب یمار تحمیل خواهد شد. لذا هدف از این مطالعه تعیین ارتباط عوامل محیطی و فردی بر بار اقتصادی تحمیل شده بر بیماران دیابتی نوع دو در ایران است.

مواد و روش­ها: داده­های این گزارش از مطالعه مقطعی که در سال 1385 در کل کشور بر روی 4000 بیمار دیابتی به روش مصاحبه انجام شد، استخراج شده است. متغیر وابسته یا بار مستقیم دیابت جذب بیش از 30% درآمد ماهیانه به­دلیل دیابت تعریف گردید. در سطح فردی (سطح یک) متغیرهای وضعیت سلامتی، وضعیت اقتصادی، وضعیت بیمه، تعداد سال­های آگاهی از بیماری، نوع واحد ارايه­دهنده خدمات درمانی و متغیرهای زمینه­ای شامل جنس، سن، وضعیت تحصیل، شغل و تأهل و در سطح محیطی (سطح دو- استان) تعداد مراکز درمانی، تعداد پزشک متخصص، نسبت باسوادی، نرخ بیکاری و درصد شهرنشینی مورد مطالعه قرارگرفتند. به­منظور تعیین تأثیر عوامل فردی و محیطی بر بار اقتصادی تحمیل شده بر بیماران از مدل رگرسیون لجستیک دو سطحی و نرم­افزار  MlWin2.1استفاده شد.

یافته­ها: از 4000 فرد مورد مطالعه 3234 نفر پرسش­نامه را به­طورکامل پرکردند (درصد پاسخگویی 80%). از این تعداد 3/61% زن و 7/38% مرد با میانگین سنی کل 4/59 سال (انحراف معیار 8/11) بودند. یافته­ها نشان داد از بین متغیرهای سطح دو متغیرنسبت باسوادی در استان OR=0.9,95%CI:0.83-0.98)) و از بین متغیرهای سطح یک متغیرهای وضعیت سلامتی OR=0.23,95%CI:0.18-0.30))، وضعیت اقتصادی، جنس، تعداد سال­های آگاهی از بیماری، نوع منطقه سکونت OR=1.33,95%CI:1.02-1.72)) و نوع واحد دریافت درمان ارتباط معنادار با بار اقتصادی داشتند. از سایر متغیرهای سطح دو درصد شهرنشینی و وجود تعداد پزشک متخصص ارتباط معکوس با بار مستقیم بیماری داشتند اما معنادار نبودند.

نتیجه­گیری: علاوه بر عومل فردی، باید عوامل محیطی نیز در مدل­سازی هزینه­های دیابت در نظر گرفته شوند. در این مطالعه، فرضیه مبنی بر ارتباط محرومیت محل سکونت (درصد بی­سوادی) بیمار با هزینه­های تحمیلی دیابت بر بیمار تأیید گردید. توجه به عوامل محیطی در سیاست­های بهداشتی می­تواند کاهش تحمیل هزینه­های مستقیم دیابت بر بیماران را به­دنبال داشته باشد.