مطالعه تک نمونه¬ای (single subject design) با استفاده از روش آماره C (C statistic)

چکیده

مقدمه: در مواردی­که در یک مطالعه مداخله­ای گرفتن گروه کنترل غیراخلاقی بوده و یا تعداد نمونه بسیار کم است (بیماری­های نادر)، لازم است حداقل در مراحل اولیه، مطالعه­ای تک نمونه­ای انجام گیرد. جهت آنالیز این مطالعات از دو روش کلی گرافیکی مشاهده­ای و استنتاجی آماری استفاده می­شود که در این بین روش آماره C یک روش بسیار پیشرفته و با توان بالا محسوب می­شود.

مواد و روش­ها: ابتدا برای روند داده­ها در فاز پایه آماره C محاسبه و در مورد معناداری آماری روند مذکور تحلیل صورت می­گیرد. اگر روند از نظر آماری معنادار نباشد آنوقت داده­های مربوط به فاز پایه و مداخله با هم تجمیع شده و مجدداً آماره C محاسبه و معناداری آماری آن مورد بررسی قرار گرفته و در صورت معنادار بودن دلیل بر اثربخشی مداخله مورد مطالعه می­باشد. هم­چنین با ذکر یک مثال واقعی (با شرایط عدم معناداری روند در فاز پایه) که بر اساس قسمتی از داده­های مطالعه بررسی تأثیر استفاده از روش آی- تی- ام- تی (ITMT) بر روی مهارت­های درون دستی دو کودک همی پلژی خفیف انجام شده است و هم­چنین یک مثال فرضی (با شرایط معناداری روند در فاز پایه) روش مذکور مورد بحث قرار می­گیرد.

یافته­ها: در فاز پایه روند تغييرات كليه پارامترهاي كيفيت و عملكرد مهارت­هاي دستي (8 پارامتر) در مثال اول معنادار نبوده ولي روند تغييرات تركيبي از اندازه­هاي فاز پايه و فاز مداخله معنادار بوده است. (P<0.05; Z score> 1.68) و هم­چنین در مثال دوم هم در فاز پایه روند تغييرات كليه پارامترهاي كيفيت و عملكرد مهارت­هاي دستي (8 پارامتر) معنادار بوده و هم روند تغييرات تركيبي از اندازه­هاي فاز پايه و فاز مداخله معنادار بوده است (P<0.01; Z score>2.58).

نتیجه­گیری: مطالعه تک نمونه­ای و آنالیز آن با استفاده از روش آماره C، علي­رغم محدوديت­هاي خاص خود، امکان ارزیابی اثر مداخلات را در شرایط خاص، فراهم می­آورد.