اپیدمیولوژی و نظام سلامت عمومی

چکیده

مهم­ترین ویژگی­های دانش اپیدمیولوژی عبارتند از اینکه:

• تأكيد بر گروه دارد نه فرد.
• علم كميت­هاست و با اندازه­ها و اندازه­گيري­ها سر و كار دارد.
• علم بررسي ارتباطات، اختلاف­ها، تغييرات روند و ترسیم الگوي سلامت و بيماري است. 
• طیف وسیع سلامتي کامل تا مرگ در دامنه فعاليتش قرار دارد.
• به جنبه­ها و سطوح مختلف پيشگيري و پیش­آگهی توجه دارد. 
• در عین اینکه علم (Science) است، آمیخته با عمل (Practice) و هنر (Art) است.

اهداف کاربردی علم اپیدمیولوژی در نظام سلامت عمومی:

1- تعیین عوامل سبب ساز و علل بیماری­ها و عوامل خطرزایی که می­توانند احتمال بیماری را در یک فرد یا یک گروه از جمعیت افزایش دهند.

2- محاسبه اندازه و بار بیماری­ها در جامعه به گونه­ای که بتوان تسهیلات و منابع لازم برای کنترل و پیشگیری از آن­ها را به درستی برآورد و متناسب اختصاص داد.

3- مطالعه تاریخچه طبیعی و عوامل پیش آگهی بیماری­ها به­منظور انتخاب روش­های مداخله­ای مؤثرتر و واقعی­تر برای پیشگیری و کنترل آن­ها.

4- ارزشیابی و مقایسه روش­های جاری و جدید مدیریت و مراقبت در نظام سلامت.

5- پایه­گذاری و ایجاد روش­های تصمیم­گیری مناسب برای کنترل آسیب­ها و عوامل خطرزا در محیط کار و زندگی.

بنابراین با همین مرور اجمالی و مختصر جایگاه و نقش اپیدمیولوژی در سطوح مختلف نظام سلامت عمومی به وضوح روشن می­گردد و از طرفی لازم به یادآوری است که شبکه بهداشت و درمان کشور ما با ساختار منحصر به فرد خود زمینه بسط و ارتقاء روش­های مبتنی بر دانش اپیدمیولوژی را در عرصه سلامت عمومی فراهم آورده است. برخی از این قابلیت­ها عبارتند از اینکه: در نظام سلامت کشور ما داده­های بسیاری مناسب و گسترده­ای از همگروه های مختلف بالاخص مادران و کودکان در دسترس ماست، اطلاعات جامعی از عوامل تعیین­کننده فردی و اجتماعی سلامت در پرونده­های بهداشتی خانوار ثبت و ضبط می­گردد، امکان پیگیری مناسب بیماران و افراد تحت مطالعه به راحتی میسر است، ابزاری همچون زیج حیاتی و سایر دفاتر و فرم­های آماری منبع ارزشمندی برای بررسی وقایع حیاتی فراهم می­کند و با این اوصاف بدیهی است که روابط متقابل دانش اپیدمیولوژی و نظام سلامت عمومی و همکاری عالمانه اپیدمیولوژیست­ها با متولیان نظام سلامت عمومی می­تواند به نحو بارزی بهبود و ارتقاء شاخص­ها و مؤلفه­های سلامت عمومی را از یک سو و پربارتر و کاربردی­تر شدن علم اپیدمیولوژی را از دیگر سو به دنبال داشته باشد.