رده¬بندی وضعیت بهداشت و سلامت مادران روستایی در استان¬های مختلف ایران با استفاده از روش¬های چند متغیره عاملی و خوشه¬ای

چکیده

مقدمه: تأمین سلامت مادران به­عنوان یکی از گروه­های آسیب­پذیر از اهمیت زیادی در حوزه مراقبت­های بهداشتی و درمان برخوردار است. هدف از مطالعه حاضر رتبه­بندی و شناسایی استان­های همگن به لحاظ شاخص­های بهداشتی و جمعیتی سلامت مادران است. شناسایی جایگاه استان­ها نسبت به یکدیگر در برنامه­ریزی­های منطقه­ای و تخصیص منابع براساس الویت­ها و کاهش نابرابری­ها راهبردی عملی و اجرایی خواهد داشت.

مواد و روش­ها: در این پژوهش استان­های کشور به لحاظ برخی شاخص­های بهداشتی و جمعیتی مرتبط با سلامت مادران روستايي بر گرفته از زیج حیاتی سال 85 با استفاده از تحلیل عاملی و تحلیل خوشه­ای رتبه­بندی و دسته­بندی شده­اند. تجزیه و تحلیل­ها در نرم­افزارهای SPSS و Minitab صورت گرفته است.

یافته­ها: با استفاده از تحلیل عاملی با تلخیص شاخص­های متنوع عاملی که معرف مناسبي از سطح سلامت مادران در استان­های مختلف بود به­دست آمد و استان­های کشور براساس آن رتبه­بندی گردید. بر اساس این رتبه­بندی استان­های گیلان، مازندران و تهران از وضعیت مناسبی در حوزه سلامت مادران برخوردارند اما استان­های خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، و هرمزگان از وضعیت مناسب بی­بهره­اند، در ضمن استان سیستان و بلوچستان در وضعیتی وخیمی قرار دارد. در تکمیل نتایج به­دست آمده از تحلیل عاملی با استفاده از تحلیل خوشه­ای استان­های همگن نيز شناسایی شده است.

نتیجه­گیری: روش­های تحلیل چند متغیره ابزاری مؤثر در رده­بندی و شناسایی استان­های همگن به لحاظ شاخص­های سلامت مادران است. نتایج حاصل از این تحقیق در برنامه­ریزی در خصوص نحوه اجرا و تخصیص خدمات بهداشتی به مادران روستایی، برای دست­اندرکاران امور بهداشتی و درمانی کشور مفید خواهد بود.