روند شاخص توده بدنی در 15 سال اخير در ايران؛ مرور سيستماتيک و متا آناليز

Abstract

مقدمه: امروزه اپيدمی چاقی در جهان در حال وقوع است به­طوري­که بيش­تر باربيماری مربوط به آن مربوط به کشورهای درحال توسعه است. يکی از شاخص­های مهم جهت بررسی وضعيت آن در جوامع، بررسی روند تغييرات شاخص توده بدنی (BMI) است. اين مطالعه ثانويه جهت بررسی اين روند در طی سالهای اخير به تفکيک گروه­های جنسی و سنی در ايران طراحی و اجرا شده است.

مواد و روش­ها: اين مطالعه با روش مرور سيستماتيک، مطالعات قبلی و گزارشات چاپ شده و در حال چاپ که BMI را در جامعه ايرانی مورد بررسی قرار داده بودند را با استفاده از ابزار مشخص مورد نقد قرار داده و مطالعاتی که از اعتبار کافی برخوردار بودند را وارد مرحله استخراج و آناليز شدند. منبع جستجوی منابع، بانک­های اطلاعاتی خارجی (Medline و EMBASE) و داخلی (Iranmedex، SID، INL، Irandoc) و گزارشات وزارت بهداشت بود. با استفاده از دستورات Meta در نرم­افزار STATA آناليز با مدل تصادفی انجام شد.

يافته­ها: نهايتاً 37 مطالعه وارد مرحله آناليز شدند. اينها در مجموع شامل 119298 مرد و 106598 زن بودند. ميانگين BMI در مردان و زنان به­ترتيب (محدوده اطمينان 95%، 4/24 - - 3/25) 8/24 و (محدوده اطمينان 95%، 9/25 -1/27) 5/26 بود (001/0>P). مدل متارگرسيون سن و جنس را به­عنوان دو فاکتور مهم در ايجاد هتروژنيتی در BMI افراد معرفی کرد. ميانگين BMI در مردان از kg/m2 2/22 در گروه سنی زير 20 سال تا kg/m2 4/25 در دهه ششم زندگی افزايش می­يابد. ميانگين BMI در زنان در همه گروه­های سنی از مردان همگروه بيش­تر است. روند افزايشی در مردان در دهه سوم زندگی ثابت شده در حالي­که در زنان اين روند همچنان افزايش دارد. روند تغييرات BMI در چند سال اخير در زنان هميشه بيش­تر از مردان بوده است.

نتيجه­گيری: وضعيت چاقی در ايران، به­خصوص در زنان، در محدوده خطر قرار دارد. نسبت به مردان، زنان همواره در خطر بيش­تری برای چاقی قرار داشته­اند. سرعت چاقی در دهه سه و چهار زندگی بيش­تر از ديگر مقاطع عمر است. در طی سال­های اخير مداخلات و برنامه­های پيگيرانه چندان مؤثر نبوده و تغييری در جهت بهبود روند چاقی بوجود نيامده است.