ارزیابی دقت سنی و جنسی داده¬های جمعیتی زیج حیاتی و سرشماری ایران

چکیده

مقدمه: داده­های جمعیتی یکی از مهم­ترین داده­های لازم برای فرایند برنامه­ریزی برای ارایه خدمات مختلف سلامت به جامعه می­باشند. در ایران به­خصوص در مناطق روستایی، زیج حیاتی برای جمع­آوری و نشان دادن وقایع حیاتی طراحی شده است. در این سیستم، داده­های پایه جمعیتی به­وسیله بهورزان جمع­آوری و در زیج حیاتی وارد می­شوند. هدف این مطالعه ارزیابی میزان دقت سنی و جنسی داده­های جمعیتی گزارش شده در زیج حیاتی و مقایسه آن با داده­های سرشماری انجام شده در سال 1385 با استفاده از شاخص سازمان ملل می­باشد.

مواد و روش­ها: در این مطالعه برای ارزیابی کیفیت داده­های جمعیتی از شاخص سازمان ملل (UN Index) که شامل محاسبه نسبت جنسی و نسبت جنسی برای گروه­های 5 ساله تا سن 70 + سالگی است، استفاده شده است. معیار این شاخص برای ارزیابی عبارت است از: کم­تر از 20 دقیق، بین 20 تا 40 غیر دقیق و بیش­تر از 40 بسیار غیر دقیق.

یافته­ها: نتایج مطالعه نشان داد که شاخص سازمان ملل برای زیج حیاتی عبارت بود از 28.63 و برای سرشماری عبارت بود از 30.34 که به این معنی است که داده­های جمعیت حاصل از زیج حیاتی و سرشماری از دقت لازم برخوردار نیستند. این شاخص برای زیح حیاتی روستایی استان­های مازندران (84/28) تا کهگیلویه و بویر احمد (33/83) متغیر بوده است. حدو د 70 درصد از استان­ها شاخص سنی و حنسی آن­ها د قت لازم را نداشته­اند. به­خصوص داده­های استان های کهگیلویه و بویراحمد،اردبیل، مرکزی، ایلام، آذربایجان غربی و هرمزگان (بین 60 تا -84). محاسبه شاخص سازمان ملل برای مناطق روستایی بر اساس داده­های سرشماری سال 1385 نشان داد که نقش ثبات جمعیت مؤثر است. به­طور مثال شاخص سازمان ملل برای استان­های کهگیلویه و بویراحمد، اردبیل، مرکزی، آذربایجان غربی و هرمزگان برا اساس داده­های سرشماری به­ترتیب 64/59، 57/33، 66/28، 55/25 و 55/49 می­باشد.

نتیجه­گیری: اگر چه شاخص سازمان ملل ممکن است محدودیت­هایی داشته باشد، ولی معیار مفیدی برای بررسی دقت داده­های جمعیتی از نظر ساختار سنی و جنسی می­باشد و نتایج این مطالعه نشان داد که تلاش­های بعدی برای ارتقای داده­های جمعیتی در مناطق روستایی نیاز است.